BẢN THẢO MỘT TIỂU LUẬN: GIÁ TRỊ CỦA NGHỀ THỦ CÔNG VÀ LÀNG NGHỀ (31)

       NGUYỄN LỰC
Phó Chủ tịch Hội đồng Tư vấn,
Hiệp hội Làng nghề Việt Nam
 
PHẦN 3: HỒI SINH, KHÔI PHỤC VÀ PHÁT TRIỂN NGHỀ THỦ CÔNG VÀ LÀNG NGHỀ
 
I- VỀ HỒI SINH, KHÔI PHỤC DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG (tiếp theo)
 
- Xem bài trước, bài 26, bài 27 , bài 28 , bài 29bài 30
 
Đã có những trường hợp tiến hành thành công các biện pháp để hồi sinh các nghề thủ công bị mai một hoặc bị thất truyền?
 
Có nhiều trường hợp thành công trong việc hồi sinh các nghề thủ công bị mai một hoặc bị thất truyền. Dưới đây là một số ví dụ:
 
1. Hồi sinh nghề làm vải tơ tằm ở Việt Nam: Trước đây, nghề làm vải tơ tằm ở Việt Nam đã suy giảm nghiêm trọng do cạnh tranh của các loại vải khác. Tuy nhiên, một số cơ sở sản xuất vải tơ tằm đã chủ động phát triển và tìm kiếm các thị trường mới cho sản phẩm của họ. Họ đã tập trung vào chất lượng sản phẩm, bảo tồn và phát triển các kỹ thuật truyền thống, đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công, tiếp thị, mở rộng mặt hàng... Nhờ đó, nghề làm vải tơ tằm đã trở lại và trở thành một sản phẩm thương mại quan trọng cho Việt Nam.
 

Nghệ nhân Nguyễn Đăng Vông đã đem hết tâm huyết và tài học để khôi phục thành công chất men gốm Luy Lâu đã thất truyền hơn 3 thế kỷ.


2. Hồi sinh nghề rèn dao bếp thủ công ở Nhật Bản: Nghề rèn dao bếp thủ công ở Nhật Bản đã suy giảm do sự phổ biến của dao công nghiệp. Tuy nhiên, các nghệ nhân của Nhật Bản đã tập trung vào chất lượng sản phẩm và giới thiệu dao thủ công cho thị trường quốc tế. Họ không chỉ bảo tồn các kỹ thuật rèn dao truyền thống mà còn cải tiến và phát triển các kỹ thuật mới để tạo ra các sản phẩm dao mới và đa dạng. Nhờ đó, nghề rèn dao bếp thủ công đã trở lại và trở thành một sản phẩm nổi tiếng của Nhật Bản.
 
3. Hồi sinh nghề dệt lụa tơ tằm ở Ấn Độ: Nghề dệt lụa tơ tằm ở Ấn Độ đã suy giảm nghiêm trọng do cạnh tranh của các loại vải khác. Tuy nhiên, các nhà sản xuất đã tìm kiếm các thị trường mới cho sản phẩm của họ bằng cách sử dụng các kỹ thuật tiên tiến và các màu sắc độc đáo. Họ cũng đã đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công để phát triển các sản phẩm mới và cải tiến chất lượng sản phẩm. Nhờ đó, nghề dệt lụa tơ tằm đã trở lại và trở thành một sản phẩm chủ lực của Ấn Độ…
 
Như vậy, thành công trong việc hồi sinh các nghề thủ công bị mai một hoặc bị thất truyền có thể đạt được thông qua việc bảo tồn và phát triển các kỹ thuật truyền thống, tìm kiếm các thị trường mới cho sản phẩm của mình, đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công, cải tiến và phát triển các sản phẩm mới. Nhờ đó, các nghề thủ công bị mai một hoặc bị thất truyền có thể trở lại và phát triển trở lại.
 
Những nghề thủ công truyền thống đã mất đi là do đâu?
 
Sự mất đi của những nghề thủ công truyền thống có nhiều nguyên nhân, bao gồm:
 
1. Công nghiệp hóa: Khi công nghiệp hóa phát triển, các sản phẩm được sản xuất hàng loạt, giá thành rẻ hơn và nhanh hơn so với sản phẩm thủ công. Do đó, nhiều người tiêu dùng chuyển sang mua sản phẩm công nghiệp, dẫn đến sự suy giảm về nhu cầu về sản phẩm thủ công.
 
2. Các thay đổi về văn hóa và sở thích của người tiêu dùng: Những nghề thủ công truyền thống thường có liên quan đến các truyền thống văn hóa và những giá trị truyền thống. Khi những giá trị và sở thích của người tiêu dùng thay đổi, nhu cầu về các sản phẩm thủ công cũng giảm.
 
3. Thiếu hụt lao động và sự nghiệp “không thuận tiện, khó thăng tiến, thu nhập thấp…”: Nhiều nghề thủ công truyền thống yêu cầu nhiều thời gian, sức lực và tài năng, và có thể không có lợi nhuận tương xứng với lượng công việc và thời gian đầu tư của người thợ thủ công. Điều này khiến khó khăn trong việc tìm kiếm người lao động và các thế hệ trẻ không muốn theo đuổi các nghề thủ công này.
 
4. Thiếu nguồn tài trợ và bảo vệ: Các nghề thủ công truyền thống thường không được công nhận và bảo vệ, cũng như không nhận được sự hỗ trợ và khuyến khích từ các tổ chức và chính phủ. Do đó, các nghề thủ công truyền thống dễ bị lãng quên và mất đi theo thời gian.
 
Nhiều tổ chức và chính phủ đang cố gắng bảo vệ và phát triển các nghề thủ công truyền thống để giữ gìn di sản văn hóa của quốc gia và duy trì nền kinh tế bền vững cho các cộng đồng địa phương.
 
Làm thế nào để hồi sinh những nghề thủ công truyền thống đã mất đi đó?
 
Có một số cách để hồi sinh những nghề thủ công truyền thống đã mất đi, bao gồm:
 
1. Khuyến khích và hỗ trợ các thợ thủ công truyền thống còn lại: Các tổ chức và chính phủ có thể cung cấp các khoản tài trợ để hỗ trợ các thợ thủ công truyền thống còn lại để tiếp tục sản xuất các sản phẩm thủ công truyền thống. Điều này có thể bao gồm cung cấp nguyên liệu, công cụ và đào tạo.
 
2. Hỗ trợ các khởi nghiệp trong các nghề thủ công truyền thống: Các tổ chức và chính phủ có thể cung cấp hỗ trợ và tài trợ cho các nhà sáng lập khởi nghiệp, giúp tạo ra các sản phẩm thủ công truyền thống mới và sáng tạo để thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng.
 
3. Khuyến khích sáng lập các trung tâm thủ công: Các trung tâm thủ công có thể giúp tìm kiếm các hoạt động và sản phẩm thủ công truyền thống mới, giúp gợi mở sự sáng tạo và hình thành nên các cộng đồng hỗ trợ cho những người yêu thích và yêu mến các nghề thủ công truyền thống.
 
4. Khuyến khích tình yêu và sự đam mê: Các cộng đồng và tổ chức có thể tổ chức các sự kiện và hoạt động giúp tuyên truyền tình yêu và đam mê với các nghề thủ công truyền thống, gợi nhắc lại sự đặc biệt của các sản phẩm thủ công truyền thống và giúp tạo ra sự quan tâm của người tiêu dùng.
 
5. Bảo vệ, giữ gìn và phục hồi các sản phẩm thủ công truyền thống: Các tổ chức và chính phủ có thể cung cấp sự bảo vệ, giữ gìn và phục hồi các sản phẩm thủ công truyền thống đã mất hoặc gần mất để giữ cho sản phẩm vẫn được tồn tại trong thời gian dài và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng tại các thị trường nội địa và quốc tế.
 
Trường hợp công nghệ chế tác thủ xưa bây giờ không tìm thấy trong dân gian hoặc trong thư tịch, bằng cách nào chúng có thể làm sống lại nghề đó?
 
Trong trường hợp công nghệ chế tác thủ xưa không được ghi chép trong thư tịch hoặc hư hỏng, mất đi và không thể tìm thấy trong dân gian, có thể kết hợp các kỹ thuật và sáng tạo mới để làm sống lại nghề đó:
 
1. Tìm hiểu từ các nguồn liên quan: Nỗ lực tìm kiếm thông tin từ các nguồn liên quan, bao gồm những người còn sống có kinh nghiệm trực tiếp trong công nghệ chế tác đó để có thể tìm hiểu và đưa lại sản phẩm thủ công truyền thống.
 
2. Sử dụng kỹ thuật và công nghệ hiện đại: Sử dụng kết hợp các kỹ thuật và công nghệ hiện đại để tạo ra sản phẩm thủ công truyền thống mới nhưng vẫn giữ được tính chất của sản phẩm thủ công truyền thống.
 
3. Đào tạo và truyền dạy: Tạo điều kiện và kết hợp với đào tạo và truyền dạy kiến thức, kỹ năng cần thiết với các nghệ nhân và các thợ thủ công sống để họ có thể tạo ra sản phẩm thủ công truyền thống.
 
4. Quảng bá và tiếp thị: Quảng bá sản phẩm truyền thống qua các kênh truyền thông xã hội và kênh truyền thông khác để thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng vào các sản phẩm mới của các nghệ nhân và các thợ thủ công tạo ra.
 
Những quá trình này cần phải được thực hiện các cấp từ cộng đồng địa phương cho đến quốc tế để có thực hiện tốt.
 
Một ví dụ, men gốm trên các di chỉ khảo cổ nay không còn lưu truyền làm sao khôi phục lại “bí quyết” chế tạo loại men ấy?
 
Trong trường hợp men gốm không còn lưu truyền và không có thông tin chi tiết về cách chế tạo, có thể sử dụng các cách sau để khôi phục lại "bí quyết" chế tạo loại men đó:
 
1. Tiến hành nghiên cứu và phân tích: Nghiên cứu các mẫu men gốm còn lại để có thể đưa ra một số giả thuyết ban đầu và phân tích các thành phần của chúng. Những thông tin này có thể giúp ta hiểu rõ hơn về tài liệu, kỹ thuật và công nghệ được sử dụng để sản xuất men gốm.
 
2. Sử dụng các kỹ thuật hiện đại: Sử dụng các kỹ thuật hiện đại như quang phổ, vi điện tử hay phương pháp nghiên cứu về cấu trúc phân tử để phân tích men gốm. Các kỹ thuật này giúp ta tìm hiểu các thành phần và cấu trúc phân tử của men gốm để có thể tạo ra loại men tương tự.
 
3. Thực hiện các thí nghiệm thực tế: Bằng cách thực hiện các thí nghiệm với các thành phần và kỹ thuật có thể sử dụng để tạo ra men gốm, ta có thể tìm ra được cách chế tạo men gốm cũng như các yếu tố quan trọng tác động đến quá trình sản xuất.
 
4. Kết hợp kinh nghiệm truyền thống và kỹ thuật hiện đại: Kết hợp kinh nghiệm truyền thống với các kỹ thuật hiện đại để tạo ra một phương pháp chế tạo mới mang tính đột phá và sáng tạo mà vẫn giữ được tính chất của sản phẩm men gốm truyền thống.
 
5. Đào tạo và giáo dục: Cung cấp các khóa đào tạo và đào tạo các nghệ nhân và thợ thủ công về cách chế tạo men gốm để có thể duy trì và phát triển các sản phẩm men gốm truyền thống.
 
Quá trình khôi phục lại "bí quyết" chế tạo loại men gốm đã mất cần sự hợp tác của các nhà khoa học, nghệ nhân, thợ thủ công và các nhà quản lý bảo tồn văn hóa để bảo vệ di sản văn hóa của đất nước.
 
Có trường hợp nào trên thế giới đã tiến hành theo cách thức trên để khôi phục men gốm thất truyền?
 
Có nhiều trường hợp trên thế giới đã tiến hành các phương pháp như trên để khôi phục men gốm thất truyền. Sau đây là một vài ví dụ:
 
1. Men gốm cổ đại Nhật Bản: Trong quá trình phục hồi và bảo tồn men gốm cổ đại tại Nhật Bản, các nhà nghiên cứu đã sử dụng các kỹ thuật đồng thời như phân tích vi sinh vật, phân tích hạt nhân, phân tích độ dày và hình dạng men để khôi phục lại "bí quyết" chế tạo loại men đó.
 
2. Men gốm cổ đại Trung Quốc: Trong quá trình phục hồi và bảo tồn men gốm cổ đại tại Trung Quốc, nghiên cứu lịch sử và thực nghiệm thực tế đã được sử dụng để tìm ra cách chế tạo men gốm cổ đại. Các nhà khoa học đã thử nghiệm và điều chỉnh các quá trình chế tạo để sản xuất ra những mẫu men gốm gần giống với những mẫu cổ đại.
 
3. Men gốm sản xuất thủ công truyền thống Nhật Bản: Công nghệ sản xuất men gốm truyền thống của Nhật Bản đã được bảo tồn thông qua các chương trình đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công trẻ tuổi. Những người trẻ đã được đào tạo theo các phương pháp cổ điển và sử dụng kỹ thuật hiện đại để tạo ra các sản phẩm men gốm truyền thống nhưng có tính hiện đại hơn.
 
Như vậy, điều quan trọng đối với việc khôi phục lại các nghệ thuật truyền thống là sự hỗ trợ và hợp tác giữa các nghệ nhân, thợ thủ công, các nhà khoa học và các nhà quản lý bảo tồn văn hóa.
 
Hồi sinh di sản văn hóa phi vật thể nghề thủ công truyền thống gồm các khía cạnh sau:
 
1. Chuyển giao kỹ năng và kiến thức từ thế hệ này sang thế hệ khác: Để tạo ra các sản phẩm thủ công truyền thống chất lượng cao, cần phải chuyển giao kiến thức, kỹ năng từ các thợ thủ công giàu kinh nghiệm đến các thế hệ trẻ. Khi các kỹ năng này được chuyển giao và giải thích cách thức hoạt động của một sản phẩm tốt, thì các thế hệ trẻ có thể hiểu và có thể sản xuất những sản phẩm tương tự tốt hơn.
 
2. Sử dụng nguyên liệu tự nhiên và giữ ý thức bảo vệ môi trường: Để tạo ra các sản phẩm thủ công truyền thống, cần phải sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như tre, rơm, nhuộm từ thực vật... Việc sử dụng điển hình các nguyên liệu này góp phần vào việc tạo ra sản phẩm thủ công truyền thống phi vật thể đầy tính thẩm mỹ. Tuy nhiên, việc sử dụng các nguyên liệu tự nhiên cần phải được thực hiện giữa ý thức bảo vệ môi trường, tránh tình trạng lãng phí và đổ rác, đồng thời giúp tăng giá trị sản phẩm thủ công truyền thống.
 
3. Áp dụng công nghệ mới và cải tiến sản phẩm: Việc áp dụng công nghệ mới và cải tiến sản phẩm đã có sẵn giúp gia tăng chất lượng và giá trị của sản phẩm thủ công truyền thống. Các công nghệ mới như ứng dụng máy móc, kết hợp bộ phận sản xuất tinh vi, giúp gia tăng hiệu suất trong quá trình sản xuất và tiết kiệm thời gian.
 
4. Tạo thương hiệu và kênh phân phối: Việc tạo thương hiệu và các kênh phân phối trực tuyến giúp giới thiệu sản phẩm thủ công truyền thống đến khách hàng trong và ngoài nước. Khi sản phẩm được quảng cáo và đăng tải trực tuyến đầy đủ và chính xác, cộng với chất lượng sản phẩm tốt, theo đó khách hàng sẽ tìm đến và mua sản phẩm của bạn.
 
Yếu tố quan trọng nhất cần tập trung khôi phục là sự bảo tồn giá trị văn hóa và lịch sử mà sản phẩm thủ công truyền thống mang lại. Việc bảo tồn và phát triển hơn nữa các nghề thủ công truyền thống giúp giữ lại bảo vệ giá trị văn hóa lâu đời của dân tộc và là nền tảng để xây dựng nên các sản phẩm thủy sản truyền thống trên toàn thế giới.
 
Chính phủ có vai trò và trách nhiệm gì trong việc hồi sinh nghề thủ công truyền thống?
 
Chính phủ có vai trò và trách nhiệm quan trọng trong việc hồi sinh nghề thủ công truyền thống trong xã hội. Dưới đây là một số trách nhiệm của chính phủ trong việc hồi sinh nghề thủ công truyền thống:
 
1. Bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống: Chính phủ có trách nhiệm bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, bao gồm nghề thủ công truyền thống. Chính phủ có thể định hướng ngân sách và cơ chế hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân và cộng đồng để bảo tồn các giá trị này.
 
2. Tạo điều kiện cho việc phát triển nghề thủ công truyền thống: Chính phủ cần tạo điều kiện để nghề thủ công truyền thống có thể phát triển một cách bền vững. Chính phủ có trách nhiệm đưa ra các chính sách khuyến khích, giảm thuế, cơ chế hỗ trợ đối với các ngành nghề này để tạo thuận lợi cho các nghệ nhân và thợ thủ công phát triển sản phẩm của họ.
 
3. Hỗ trợ đào tạo và giáo dục: Chính phủ có trách nhiệm xây dựng các cơ chế hỗ trợ đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công để nâng cao trình độ kỹ thuật và sáng tạo. Điều này giúp họ có thể áp dụng các kỹ thuật mới và cải tiến sản phẩm của mình theo xu hướng phát triển của thị trường.
 
4. Quảng bá và tiếp thị: Chính phủ có trách nhiệm quảng bá và tiếp thị các sản phẩm nghề thủ công truyền thống của đất nước để thu hút sự quan tâm và kích thích nhu cầu mua sắm. Chính phủ cần xây dựng các chiến lược tiếp thị, tham gia vào các triển lãm, hội chợ quốc tế để giới thiệu và quảng bá các sản phẩm của các nghệ nhân và thợ thủ công.
 
Với các trách nhiệm trên, chính phủ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hồi sinh nghề thủ công truyền thống, giúp bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, tạo điều kiện cho nghề thủ công truyền thống phát triển và đưa sản phẩm đến các thị trường mới.
 
Các hiệp hội nghề thủ công cần làm gì để hồi sinh nghề thủ công truyền thống?
 
Các hiệp hội nghề thủ công có thể có một số cách để hồi sinh nghề thủ công truyền thống, bao gồm:
 
1. Bảo tồn kỹ thuật truyền thống: Các hiệp hội nghề thủ công cần phải bảo tồn các kỹ thuật truyền thống và giữ cho chúng được sử dụng trong sản xuất. Họ có thể đưa ra các khóa học, trao đổi kinh nghiệm giữa các nghệ nhân và thợ thủ công, tăng cường hợp tác với các tổ chức khác để đảm bảo các kỹ thuật truyền thống được truyền lại và truyền thống hóa.
 
2. Áp dụng kỹ thuật mới và sáng tạo: Các hiệp hội nghề thủ công cần phải khuyến khích các nghệ nhân và thợ thủ công tiếp cận và áp dụng các kỹ thuật mới và sáng tạo vào sản xuất. Họ có thể đào tạo và giáo dục cho các nghệ nhân và thợ thủ công để họ có thể phát triển các sản phẩm mới và đa dạng hóa sản phẩm.
 
3. Tìm kiếm thị trường tiêu thụ mới: Các hiệp hội nghề thủ công có thể tìm kiếm thị trường tiêu thụ mới để giới thiệu sản phẩm của các nghệ nhân và thợ thủ công. Họ có thể xây dựng các kênh phân phối trực tuyến, đăng ký thương hiệu và xuất khẩu sản phẩm sang các thị trường mới.
 
4. Tăng cường hợp tác và kết nối: Các hiệp hội nghề thủ công cần tạo điều kiện cho các nghệ nhân và thợ thủ công giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và hợp tác trong sản xuất. Họ có thể tổ chức các sự kiện, triển lãm, hội chợ để giới thiệu sản phẩm của các nghệ nhân và thợ thủ công, giúp họ tìm kiếm các cơ hội hợp tác và kết nối với các doanh nghiệp lớn hơn.
 
5. Nâng cao chất lượng sản phẩm: Các hiệp hội nghề thủ công có trách nhiệm nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng được sự đòi hỏi ngày càng cao của thị trường. Họ có thể đào tạo cho các nghệ nhân và thợ thủ công để cải tiến chất lượng sản phẩm, tăng cường sáng tạo trong sản xuất và áp dụng các kỹ thuật mới vào sản xuất.
 
Tóm lại, các hiệp hội nghề thủ công cần bảo tồn các kỹ thuật truyền thống, áp dụng các kỹ thuật mới và sáng tạo, tìm kiếm thị trường tiêu thụ mới, tăng cường hợp tác và kết nối, cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm để hồi sinh và phát triển nghề thủ công truyền thống.
 
Các nghệ nhân và thợ thủ công làm gì để khôi phục nghề thủ công truyền thống?
 
Các nghệ nhân và thợ thủ công có thể làm một số việc để khôi phục và phát triển nghề thủ công truyền thống, bao gồm:
 
1. Tìm hiểu và nghiên cứu về nghề thủ công truyền thống: Các nghệ nhân và thợ thủ công nên nghiên cứu và tìm hiểu về nghề thủ công truyền thống của dân tộc, đề xuất các ý tưởng mới và sáng tạo dựa trên kinh nghiệm từ các kỹ thuật truyền thống.
 
2. Giữ và bảo tồn văn hóa truyền thống: Các nghệ nhân và thợ thủ công đóng góp vào việc giữ và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đảm bảo các kỹ thuật truyền thống không bị mai một. Họ có thể hợp tác với các tổ chức, cộng đồng, và các nhà nghiên cứu văn hóa để tạo điều kiện cho việc bảo tồn và phát triển nghề thủ công truyền thống.
 
3. Sáng tạo các sản phẩm mới: Các nghệ nhân và thợ thủ công có thể tạo ra các sản phẩm mới dựa trên kinh nghiệm và sáng tạo của mình. Họ có thể kết hợp giữa các kỹ thuật truyền thống với các phong cách hiện đại để tạo ra các sản phẩm mới phù hợp với thị hiếu của thị trường hiện đại.
 
4. Tham gia vào các hoạt động truyền thông và giới thiệu sản phẩm của mình: Các nghệ nhân và thợ thủ công nên tận dụng các kênh truyền thông để giới thiệu sản phẩm của mình đến khách hàng tiềm năng như các trang mạng, triển lãm, tạp chí và các sự kiện văn hóa.
 
5. Học tập và cập nhật kỹ thuật mới: Các nghệ nhân và thợ thủ công cần tiếp cận các khóa học, đào tạo và các hội thảo để cập nhật kỹ thuật và công nghệ mới trong nghề thủ công truyền thống.
 
6. Tạo mối liên hệ và hợp tác: Các nghệ nhân và thợ thủ công nên tạo mối liên hệ và hợp tác với những người cùng chung sở thích và đam mê cũng như với các doanh nghiệp để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm.
 
Tóm lại, để khôi phục và phát triển nghề thủ công truyền thống, các nghệ nhân và thợ thủ công nên tìm hiểu và nghiên cứu về nghề thủ công truyền thống, giữ và bảo tồn văn hóa truyền thống, sáng tạo các sản phẩm mới, tham gia vào các hoạt động truyền thông và giới thiệu sản phẩm của mình, học tập và cập nhật kỹ thuật mới, tạo mối liên hệ và hợp tác.
 
(Còn tiếp)



Bài có thể bạn quan tâm

0 Bình luận