Làng khảm trai Chuôn Ngọ, xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên, Thủ đô Hà Nội là nơi có nghề truyền thống khảm trai ngàn năm tuổi. Nguyễn Phú Huỳnh được sinh ra và lớn lên trong một gia đình và dòng họ có nghề truyền thống khảm trai ấy. Trong dòng họ luôn có nhiều thợ giỏi bậc nhất trong làng như nghệ nhân Nguyễn Phú Tuyên.

Từ thủa ấu thơ, cậu bé Nguyễn Phú Huỳnh đã quen với hình ảnh Ông Bà và Bố Mẹ ngày ngày loay hoay với những chiếc vỏ trai, vỏ ốc xà cừ bảy màu đẹp đẽ, cẩn trên nền các loại gỗ quý.

Thời gian dần trôi, thêm tuổi thêm lớn, Huỳnh luôn say mê ngắm nhìn những bức tranh, những chiếc sập gụ, tủ chè, hoành phi câu đối cẩn ốc xà cừ óng ánh nhiều màu sắc. Không chỉ gia đình mình, mà cả làng làm khảm trai. Tuổi thơ gắn liền với công việc của gia đình nên nghề khảm trai đã thấm vào Nguyễn Phú Huỳnh lúc nào không hay. Vậy nên, anh tiếp nối nghề truyền thống gia đình như một mặc định.

Sau nhiều năm gắn bó với gia đình ở làng nghề Chuôn Ngọ, ở tuổi 28, Nguyễn Phú Huỳnh đã quyết định vào Nam lập nghiệp. Với mong muốn được giới thiệu nghề khảm trai cẩn ốc xà cừ nổi tiếng Chuôn Ngọ nhiều hơn ở đất phương Nam. Xa hơn là làm sao để đưa tác phẩm của nghề khảm xà cừ Chuôn Ngọ đến với nhiều nước trên thế giới.

Thời gian đầu, mặc dù Huỳnh còn lạ lẫm nơi đất mới Sài Gòn, nhưng trong anh luôn cố gắng nỗ lực hết mình. Giờ đây, Nguyễn Phú Huỳnh đã ổn định công việc với một cơ sở nhỏ mang thương hiệu Phú Sang ở Hóc Môn TP. Hồ Chí Minh.

 

Chia sẻ về tên thương hiệu và ý nghĩa của chữ Phú Sang, anh cho biết, mang trong mình dòng máu họ Nguyễn Phú, vậy nên, chữ Phú ở đây là Phú trong từ phú quý. Chữ Sang trong từ giàu sang, sang trọng, sang trang. “Phú Sang là người ở dòng họ Nguyễn Phú làm nghề cẩn ốc xà cừ, nên cũng mong được no ấm giàu sang phú quý, từ nghề truyền thống của dòng họ”.

Tâm huyết của Nguyễn Phú Huỳnh với nghề là, cơ sở luôn chú trọng đến chất lượng sản phẩm. Với sự chỉ dẫn của các nghệ nhân và đội ngũ tay nghề cao, cơ sở đã cho ra đời những tác phẩm có giá trị văn hoá và nghệ thuật. Các tác phẩm lấy đề tài từ tình yêu quê hương đất nước, văn hoá hồn Việt, chân dung các danh nhân, các nhân vật lịch sử ....

Tác phẩm đẹp mang nhiều yếu tố như: mẫu mã đẹp, mới lạ, đa dạng, hài hòa. Về kỹ thuật thì tất cả các khâu cắt nét tạo hình nhỏ, nhuyễn, sắc sảo. Khâu đục hạ nền thì phải bén khít với xà cừ và gắn phải phẳng. Khâu tách nét là quan trọng nhất, là người thổi hồn vào sản phẩm đó. Có thể nói đây là khâu quyết định của tác phẩm.

Về mỹ thuật thì người thợ sẽ dùng các loại nguyên liệu tự nhiên sẵn có để sắp xếp, phân màu, sao cho thật hài hoà và tinh tế nhất. Để có thể khắc họa lại một bức ảnh, đòi hỏi người nghệ nhân phải có đôi bàn tay khéo léo, phải có ý chí kiên trì, cần mẫn tập trung cao độ, phải hoà mình và thả hồn theo tác phẩm đó. Bức ảnh sau khi hoàn thành phải truyền cho được thần thái của nhân vật. Một tác phẩm đẹp thì nhìn về tổng thể, nhưng thần thái thì ở đôi mắt. Người trong nghề thì gọi là “điểm nhãn”, đó chính là nét độc đáo riêng của nghề khảm trai cẩn ốc xà cừ, được truyền tải qua tác phẩm bằng đôi bàn tay khéo léo và với tất cả cảm xúc của người nghệ nhân.

Tranh cẩn ốc truyền thần là một thể loại khảm trai cao cấp nhất, đặc biệt nhất mà người nghệ nhân làm và truyền lại cái thần, cái hồn của người được khảm. Tức là truyền được thần thái, cảm xúc thông qua tác phẩm. Những tác phẩm do cơ sở làm ra, nhiều bức tranh, thời gian sản xuất kéo dài từ 1 tháng 2 tháng cho đến hàng năm thật đầy tâm huyết và lắm công phu. Tác phẩm Bác Hồ ngồi làm việc trong vườn hoa Phủ Chủ tịch năm 1957. Đây là sản phẩm cẩn truyền thần đầu tay của Nguyễn Phú Huỳnh.

Không chỉ chú trọng vào sản xuất, Nguyễn Phú Huỳnh quan tâm đào tạo đội ngũ kế thừa với những người thợ có tâm với nghề, trở thành những người thợ giỏi, yêu nghề, gắn bó với nghề để giữ gìn và lưu truyền một nghề truyền thống quý giá của Việt Nam có từ ngàn năm trước.  

NGUYỄN VĂN THUẬN